Nowe życie dla starszych kart graficznych. Jak obejść ograniczenia AMD FSR 4

Na wstępie zaznaczę, że metoda, o której dziś opowiem, jest dostępna już od blisko miesiąca i po cichu liczyłem na to, że wraz z nowymi sterownikami zostanie oficjalnie adaptowana przez AMD. Niestety wraz z premierą sterownika Adrenaline 25.10.2 nic takiego się nie wydarzyło, a samo AMD nadal odmawia komentarza na ten temat (udostępnienia FSR 4 dla innych kart niż te oparte o RDNA 4). Dlatego też uznałem, że dobrze będzie napisać nie tylko poradnik dotyczący aktywowania FSR 4 na kartach Radeon RX 6000 oraz 7000 (a także GeForce GTX!), ale również sprawdzić działanie tego patentu na faktycznie odpowiednio wiekowym sprzęcie. Trzymajcie się zatem mocno, albowiem nadchodzi czas przerażających prób i niespodziewanych ich efektów!

Jak aktywować FSR 4 na kartach Radeon RX 7000 i GeForce GTX?

Zanim dokładnie opiszę, jak w dosłownie dwóch prostych krokach aktywować FSR 4 na poprzedniej generacji Radeonów, wypada jeszcze wyjaśnić, z czego wynika całe zamieszanie i dlaczego trzeba to robić ręcznie. Otóż FSR 4 to technika (między innymi) upscalingu, wprowadzona wraz z serią Radeon RX 9000 i jako pierwsza w swojej rodzinie do działania wykorzystuje dedykowane jednostki AI, co pozwoliło przejść na znacznie bardziej złożone obliczenia zmiennoprzecinkowe bez znacznej utraty na wydajności całego procesu. Takie obliczenia nie są możliwe do wykonywania na starszych Radeonach, co tłumaczy brak wsparcia dla tej techniki w ich przypadku.

Zaraz, moment - powiecie - jak to niemożliwe, jak miał być poradnik, jak to aktywować? Otóż okazuje się, że samo AMD zdaje się przynajmniej przez chwilę rozważało wydanie wersji FSR 4, która byłaby wstecznie kompatybilna i operowałaby na obliczeniach INT8 (stałopozycyjne z 8-bitową precyzją), jako że takie oficjalne biblioteki od AMD udało się moderom odszukać i zaprząc do działania z najnowszymi grami. Oczywiście oznacza to, że całość będzie wymagała nieco większego nakładu obliczeniowego, a przy tym nie zaoferuje aż tak wysokiej jakości obrazu, ale mając za punkt wyjścia FSR 3.1 realnie niewiele można było zepsuć. O tym, jakie faktycznie są efekty, jeszcze pomówimy, a teraz szybka instrukcja, jak transformować Radeony RX 7000 do poziomu współczesnych GPU:

1. Pobieramy plik amd_fidelityfx_dx12.dll ze wsparciem dla FSR 4 INT8 -> LINK
2. Rozpakowujemy pobrany plik i kopiujemy go do folderu z grą, w której chcemy aktywować FSR 4 (podmieniając już tam istniejący plik o tej samej nazwie).
   UWAGA: jeżeli plik ma nazwę amd_fidelityfx_upscaler_dx12.dll to na taką zmieniamy nazwę pobranego pliku. 

To wszystko - serio :) Odpalacie grę i możecie wybrać FSR 4 na kartach z serii RX 7000. Oczywiście zakładając, że gra ma oficjalne wsparcie dla tej techniki (a tych nadal nie ma niestety przesadnie wiele). Warto przed tą operacją wykonać kopię zapasową pliku, który podmieniacie (albo zmienić jego nazwę przed wrzuceniem nowego pliku, np. na amd_fidelityfx_dx12.dll.backup). Zaznaczę też, że ta metoda gryzie się z grami online lub ogólnie korzystającymi z oprogramowania anticheat, jako że te szybko wyłapują podmianę plików gry (nawet jeśli gramy offline w takiego Space Marine 2).

Jeżeli plik w folderze z grą ma "upscalera" w nazwie, to trzeba tak samo zmienić nazwę kopiowanego pliku.

Tutaj ciekawostka - metoda ta działa też na kartach GTX oraz RTX, przy czym wszystkie RTXy mają wsparcie dla DLSS 4 Transformer, co czyni korzystanie z uboższej wersji FSR pomysłem wątpliwej wartości, za wyjątkiem tych kilku gier, w których mamy FSR, ale nie mamy DLSS. W przypadku GTXów jest taki problem, że to karty tak stare, że często nawet z FSR brakuje im wydajności, aby utrzymać sensowną płynność w nowych grach. Jedynie kilka najmocniejszych GTX 1000, z GTX 1080 Ti na czele, jest od tej reguły pewnym wyjątkiem. W dalszej części artykuł pokaże wyniki GTX 1070, ale sprawdziłem też GTX 1650 oraz GTX 970 i na wszystkich tych kartach owa metoda zadziałała.

Co z FSR 4 na Radeonach RX 6000?

W przypadku starszej generacji Radeonów wykonujemy te same czynności, jakie opisano wyżej, ale sytuacja nieco się komplikuje i konieczna jest jeszcze instalacja zmodyfikowanych sterowników, aby uzyskać stabilną i wolną od artefaktów pracę FSR 4. Skąd je pobrać? Otóż trzeba je samemu zmodyfikować. Proces ten też jest prosty i przebiega następująco:

1. Pobieracie stąd sterowniki 23.9.1 (owszem aż tak stare): LINK
   (klikacie w link pod koniec strony z nazwą:
   "AMD Software: Adrenalin Edition 23.9.1 Driver for Windows® 10 & Windows® 11 64-bit").
2. Pobieracie najnowsze sterowniki - ja testowałem na 25.9.2: LINK 
   (link ukryty jak wyżej, tylko że pod nazwą:
   "AMD Software: Adrenalin Edition 25.9.2 Driver for Windows® 10 & Windows® 11 64-bit").
3. Rozpakowujecie (z pomocą darmowego 7zip lub podobnej aplikacji) oba instalatory do osobnych folderów.
4. W folderze starszego sterownika wyszukujecie dwa pliki: “amdxc32.dll” oraz “amdxc64.dll” - oba kopiujecie “do schowka” (ctrl+c).
5. W folderze najnowszego sterownika też je wyszukujecie, ale tym razem przechodzicie do ich lokalizacji (prawy klik i “otwórz lokalizację pliku”) i tam wklejacie skopiowane przed chwilą pliki ze starszego sterownika.
6. Instalujecie tak zmodyfikowany sterownik korzystając z pliku “Setup.exe” w głównym folderze rozpakowanego sterownika.

Czy FSR 4 spowalnia starsze Radeony?

Skoro wiemy już, jak aktywować FSR 4 w nowych grach na starych kartach AMD, to zobaczmy, czy przypadkiem koszt w formie dodatkowego obciążenia karty nie podważa sensu całej zabawy. Otóż im starsza karta, tym większy okazuje się “podatek wydajności” nakładany przez FSR 4 INT8. Zobaczcie sami, jak sytuacja wygląda na trzech kartach, które sprawdziłem dokładniej. Te testy dotyczą gier, które natywnie wspierają FSR 4.

Pomiar wydajności FSR 4 INT8 w Black Myth Wukong (1080p, ustawienia "Silne")
średni FPS, 100%=Natywne TSR, więcej=lepiej

AMD Radeon RX 7600 XT
FSR 4 INT8 - Natywne	90%
FSR 4 INT8 - Jakość	140%
FSR 4 INT8 - Balans	158%
FSR 4 INT8 - Wydajność	175%
FSR 3.1 - Natywne	88%
FSR 3.1 - Jakość	157%
FSR 3.1 - Balans	178%
FSR 3.1 - Wydajność	201%
AMD Radeon RX 6600
FSR 4 INT8 - Natywne	81%
FSR 4 INT8 - Jakość	110%
FSR 4 INT8 - Balans	119%
FSR 4 INT8 - Wydajność	123%
FSR 3.1 - Natywne	84%
FSR 3.1 - Jakość	124%
FSR 3.1 - Balans	141%
FSR 3.1 - Wydajność	157%
NVIDIA GeForce GTX 1070
FSR 4 INT8 - Natywne	83%
FSR 4 INT8 - Jakość	113%
FSR 4 INT8 - Balans	121%
FSR 4 INT8 - Wydajność	125%
FSR 3.1 - Natywne	86%
FSR 3.1 - Jakość	125%
FSR 3.1 - Balans	143%
FSR 3.1 - Wydajność	159%

Pomiar wydajności FSR 4 INT8 w Horizon Forbidden West (1080p, ustawienia "Wysokie")
średni FPS, 100%=Natywne TAA, więcej=lepiej

AMD Radeon RX 7600 XT
FSR 4 INT8 - Natywne	86%
FSR 4 INT8 - Jakość	113%
FSR 4 INT8 - Balans	119%
FSR 4 INT8 - Wydajność	126%
FSR 3.1 - Natywne	90%
FSR 3.1 - Jakość	122%
FSR 3.1 - Balans	130%
FSR 3.1 - Wydajność	141%
AMD Radeon RX 6600
FSR 4 INT8 - Natywne	85%
FSR 4 INT8 - Jakość	105%
FSR 4 INT8 - Balans	109%
FSR 4 INT8 - Wydajność	115%
FSR 3.1 - Natywne	91%
FSR 3.1 - Jakość	116%
FSR 3.1 - Balans	122%
FSR 3.1 - Wydajność	131%
NVIDIA GeForce GTX 1070
FSR 4 INT8 - Natywne	86%
FSR 4 INT8 - Jakość	107%
FSR 4 INT8 - Balans	110%
FSR 4 INT8 - Wydajność	117%
FSR 3.1 - Natywne	91%
FSR 3.1 - Jakość	116%
FSR 3.1 - Balans	123%
FSR 3.1 - Wydajność	132%

Pomiar wydajności FSR 4 INT8 w The Last of Us Part 1 (1080p, ustawienia "Wysokie")
średni FPS, 100%=Natywne TAA, więcej=lepiej

AMD Radeon RX 7600 XT
FSR 4 INT8 - Natywne	84%
FSR 4 INT8 - Jakość	122%
FSR 4 INT8 - Balans	131%
FSR 4 INT8 - Wydajność	148%
FSR 3.1 - Natywne	90%
FSR 3.1 - Jakość	142%
FSR 3.1 - Balans	161%
FSR 3.1 - Wydajność	182%
AMD Radeon RX 6600
FSR 4 INT8 - Natywne	85%
FSR 4 INT8 - Jakość	113%
FSR 4 INT8 - Balans	122%
FSR 4 INT8 - Wydajność	129%
FSR 3.1 - Natywne	92%
FSR 3.1 - Jakość	133%
FSR 3.1 - Balans	145%
FSR 3.1 - Wydajność	154%
NVIDIA GeForce GTX 1070
FSR 4 INT8 - Natywne	86%
FSR 4 INT8 - Jakość	116%
FSR 4 INT8 - Balans	124%
FSR 4 INT8 - Wydajność	130%
FSR 3.1 - Natywne	92%
FSR 3.1 - Jakość	134%
FSR 3.1 - Balans	145%
FSR 3.1 - Wydajność	155%

W przypadku kart z serii RX 7000 można powiedzieć, że tracimy nieco tylko więcej na wydajności względem FSR 3.1, niż miało to miejsce na kartach RX 9000 (tam spadek był symboliczny - poniżej 5%) i w zasadzie FSR 4 INT8 na tych kartach działa z wydajnością FSR 3.1 ustawionego na jeden poziom wyżej. Zatem FSR 4 INT8 w trybie jakości odpowiada na RX 7000 upscalerowi FSR 3.1 w trybie zbalansowanym, a FSR 4 INT8 w trybie zbalansowanym odpowiada szybkością trybowi wydajności na starszym FSR 3.1. Dla kart z rodziny RX 6000 jest już nieco gorzej i wydajność spada o prawie “dwa oczka”, zatem tryb FSR 4 INT8 Wydajność oferuje nieco tylko więcej FPS niż FSR 3.1 w trybie Jakość. Bardzo podobnie sprawa wygląda na kartach NVIDIA GTX, co nie jest dobrą wiadomością, ale, jak sami zaraz się przekonacie, dla użytkowników takich kart to i tak może być lepsza opcja niż granie z FSR 3.1.

Jak dużo zyskujemy na jakości oprawy przechodząc z FSR 3.1 na FSR 4 INT8?

Po dziś dzień jestem przekonany, że kolejne implementacje FSR, aż po FSR 3.1, są powodem, dla którego można spotkać się z opinią, że upscalery psują, rozmydlają, destabilizują, zniekształcają i ogólnie znacznie pogarszają obraz względem natywnej rozdzielczości potraktowanej zwykłym wygładzaniem TAA. W przypadku DLSS już od kilku lat dostępna wersja 2.5 oferuje jakość zbliżoną do tej natywnej, a w tym roku wydana dla wszystkich RTXów wersja 4.0 z nowym modelem Transformer oferuje prawie zawsze wyższej jakości obraz od grania w natywnej rozdzielczości z TAA. Taki obraz sytuacji sprawiał, że trudno było polecać karty czerwonych (nawet pomijając ich ówcześnie niską wydajność po aktywowaniu śledzenia promieni).

Obejrzyj w

Szczęśliwie dla nas - klientów i graczy - wraz z premierą RDNA 4 dostaliśmy w końcu upscaler korzystający z modelu AI (na wzór właśnie DLSS) i już w recenzji pierwszego Radeona RX 9070 XT zachwycałem się, jak ogromny postęp nastąpił w kwestii jakości obrazu generowanego przez karty AMD. Niestety, w przeciwieństwie do NVIDII, AMD nie udostępniło nowego modelu upscalingu - funkcji nieodzownej w nowych grach - dla swoich starszych kart, tłumacząc to (całkiem zrozumiale) brakiem sprzętowego wsparcia dla tak zaawansowanej technologii. Okazuje się jednak, że model FSR 4 może też pracować z bardziej strawną dla starszych kart precyzją obliczeń INT8. Ale czy oferuje przy tym tak samo dobry obraz? Czy może bliżej mu do FSR 3.1?

Porównania FSR 3.1 vs FSR 4 INT8 vs FSR 4 FP8 (FHD/Jakość)

Porównanie FSR 2.2 vs FSR 3.1 vs FSR 4 INT8 - (FHD/Jakość)

Ku memu zaskoczeniu bardzo trudno było mi doszukać się wyraźnych różnic pomiędzy FSR 4 INT 8 na starszych Radeonach, a pełną wersją FP8 na kartach RX 9000. W ruchu da się odczuć nieco lepszą stabilność oraz mniej artefaktów wokół odsłoniętej zawartości (np. tego, co wyłania się zza naszej postaci, gdy się nią ruszamy). Nie są to jednak różnice do wychwycenia bez porównania obraz przy obrazie. Bezsprzecznie jednak i to w absolutnie każdej kategorii FSR 4 INT8 deklasuje obraz generowany przez FSR 3.1 - co było oczywistym wnioskiem, biorąc pod uwagę, jak mało dzieli od siebie dwie odmiany precyzji obliczeń w FSR 4. Sytuacja jest do tego stopnia groteskowa, że podczas gdy w 1440p obraz wygląda znacznie lepiej, gdy używamy FSR 4 INT8 w trybie Wydajność, niż gdy aktywny jest FSR 3.1 w trybie Jakość. Niestety FSR 2 i FSR 3 jak zwykle dosyć dobrze wychodzą na zdjęciach, zwłaszcza przy statycznych ujęciach... Dlatego też to, co widzicie poniżej, przemnóżcie jeszcze razy dziesięć, aby mieć skalę różnic, jakie faktycznie widać na ekranie. 

Porównanie FSR 4 INT8 Wydajność vs FSR 2/3.1 Jakość

A co z generatorem klatek?

Powyżej opisana metoda ma jedną wadę - nie zadziała z nią generator klatek AMD 3.0 FG. Gra po aktywowaniu generatora po chwili lub od razu wykrzacza się do pulpitu, a klatek nawet na moment nie przybywa. Jeżeli uważacie, że to wielka strata i trudno wam będzie żyć bez generatora klatek, to mam dobre wieści - ten problem da się obejść. W tym przypadku proces podmiany trzeba rozbudować do trzech plików. Zamiast podmiany samej biblioteki upscalera, konieczna będzie podmiana biblioteki (lub jej dodanie w przypadku gier, które z niej natywnie nie korzystają) odpowiedzialnej za ładowanie FSR 4 z podziałem na upscaler i generator klatek. Paczkę z tymi plikami znajdziecie TUTAJ i wykonujecie dokładnie ten sam proces, co opisano powyżej, ale do folderu z grą (tam, gdzie znajduje się plik wykonywalny gry) wrzucacie wszystkie trzy pliki.

Jeżeli chodzi o sprawność działania generatora klatek, to nie ulega ona zmianie, z tą uwagą, że bazuje on na naszej natywnej wydajności, a skoro ta będzie niższa z uwagi na używanie FSR 4 INT8, to generator też wytworzy nieco mniej klatek. Jakość generowanego obrazu również nie ulega zmianie ponad to, co opisałem wyżej w kontekście różnic między FSR 4 INT8 a FP8. Śmiało zatem można korzystać z obu technik, również na starszych kartach.

Co z grami, które nie mają natywnego wsparcia dla FSR 4 lub nawet FSR 3.1?

AMD nieczęsto pilnuje, aby starsze gry dostawały aktualizację do ich najnowszych technik. Są od tej reguły wyjątki, jak Cyberpunk czy ostatnio właśnie Black Myth: Wukong, ale w praktyce tylko one ową regułę potwierdzają. To o tyle problematyczna sytuacja, że w takich grach wyżej opisane metody nie zadziałają. Czy oznacza to, że w 99% gier nie pogramy z FSR 4? Otóż nic bardziej mylnego! Gdzie AMD nie chce albo nie może dodać FSR 3.1/4.0, tam OptiScaler pośle! Jeżeli już o tym otwartym i darmowym rozwiązaniu słyszeliście, to napiszę tylko, że wystarczy wygenerowane przez nie pliki .dll podmienić zgodnie z instrukcją na początku artykułu. Jeżeli jednak pierwszy raz się z tym narzędziem spotykacie, to już wyjaśniam, o co chodzi.

Otóż scena moderska opracowała już jakiś czas temu narzędzie, które pozwala wykorzystać informacje generowane dla jednego algorytmu upscalowania na potrzeby innego. Jeżeli gra posiada DLSS, to wystarczy odpowiednio zmodyfikować jego pliki, aby gra myślała, że nasz Radeon obsługuje tę funkcję, a w istocie informacje przekazywać do modułu FSR z zupełnie dowolnego poziomu. Pisząc tak prosto, jak to tylko możliwe - OptiScaler pozwala aktywować FSR 4 na każdej karcie w niemal każdej grze. Wyjątkiem od tej reguły jest FSR 4 w grach korzystających z API Vulcan (np. Indiana Jones albo Doom Dark Ages). A jak go zainstalować? Oto instrukcja:

1. Pobieramy OptiScaler - najnowsza wersja zawsze na GitHub i tylko stamtąd ją pobierajcie: LINK (scrolujecie niżej i pod dużym logo OPTISCALER klikacie "Download Stable", a na kolejnej stronie na dole strony pobieracie asset "OptiScaler_XXX", gdzie XXX to numer najnowszej kompilacji)
2. Rozpakowujemy całą zawartość pobranego archiwum do folderu z plikiem wykonywalnym - najłatwiej trafić tam otwierając lokalizację gry z poziomu lunchera - przykładowo dla steam domyślnie gry instalują się w C:\Program Files (x86)\Steam\steamapps\common\.
3. Uruchamiamy plik setup_windows.bat i dla większości gier (oraz kart AMD) wybieramy trzykrotnie pierwszą opcję (wciskamy “1” i “enter” trzy razy).
4. Kopiujemy i podmieniamy na zmodyfikowany plik amd_fidelityfx_upscaler_dx12.dll (ten TUTAJ - linkowany w pierwszej instrukcji lub trzy pliki linkowane TUTAJ jeżeli chcemy też używać FG) w folderze z grą, do którego wcześniej skopiowaliśmy plik OptiScaler.
5. Uruchamiamy grę i po wciśnięciu (domyślnie) przycisku Insert pojawi się menu OptiScaler - tam wybieramy Upscaler FSR 3.X/4.X w pierwszym polu od góry (Upscaler), klikamy w “Change Upscaler”.
6. W drugim polu (FFX Settings) wybieramy FSR 4.0.2 i klikamy korespondujący z nim przycisk “Change Upscaler” - gotowe - gra od tej chwili upscaluje obraz z użyciem modelu FSR 4.0.2!

Oczywiście OptiScaler też nie przejdzie w grach online, ale tam aż tak brak FSR 4.0 i tak zwykle nie przeszkadza. Warto też pobawić się suwakami od ostrości, ale to już w dużej mierze kwestia gustu i indywidualnych preferencji. Przeskok jakości w takim chociażby Alan Wake 2 to dosłownie niebo a ziemia, jako że to jedna z tych gier, które nadal są ograniczone do FSR 2.X i w ich przypadku za sprawą tych kilku prostych operacji przenosimy się z niewyraźnego, migającego w ruchu i zwyczajnie nieapetycznego obrazu generowanego przez FSR 2, na już bardzo dobrze prezentujący się FSR 4 INT8 (lub FP8 na RX 9000), a to prawie tak dobrze jak na kartach NVIDII, choć niestety nadal nie ma alternatywy dla takiego chociażby DLSS Ray Reconstruction (co być może zmieni się wraz z premierą pakietu AMD FSR Redstone zapowiedzianą na… bliżej nieokreśloną przyszłość).

Czy warto korzystać z FSR 4.0 na starszych kartach AMD?

Jeżeli faktycznie przeczytaliście chociaż połowę tego, co powyżej napisałem, to pytanie można uznać za retoryczne. Odpowiedź w zasadzie brzmi: nie tyle co “warto”, ale raczej „trzeba”! Bez tego marnujecie potencjał waszych kart, a w grach tracicie bardzo wiele po stronie oprawy graficznej. Mając na uwadze, jak prosta jest opisana operacja (sama podmiana plików), trudno uzasadnić niekorzystanie z tego patentu. Oczywiście najlepiej gdyby AMD dodało tryb FSR 4 INT8 do oficjalnych bibliotek FSR (tych pobieranych z grą), ale czy i kiedy to nastąpi, nie wie nikt.

Rozwiązanie uwzględniające korzystanie z OptiScalera jest nieco bardziej złożone, ale w istocie nadal dosyć proste oraz nieinwazyjne. W jego przypadku zyskują też posiadacze Radeonów RX 9000, zatem grono potencjalnych beneficjentów jeszcze bardziej się powiększa. Oczywiście najprostszym rozwiązaniem będzie zakup karty NVIDIA, gdzie takich cudów nie trzeba robić, a obraz i tak będzie na wyższym poziomie, ale to oznacza mimo wszystko dopłatę do karty o tej samej wydajności. Ostatecznie wniosek jest taki, że w istocie da się tchnąć jeszcze nieco życia w starsze karty AMD i te jeszcze jakiś czas mogą dzielnie posłużyć i to bez dodatkowych kosztów.