Nauka

Ziemia obraca się wokół własnej osi. Pytanie, ale której?

przeczytasz w 3 min.

Odpowiedź na pytanie, wokół której osi obraca się Ziemia, wydaje się oczywista. Jak każde ciało sztywne wokół własnej osi obrotu. Jednak w przypadku Ziemi jak i innych planet jest pewien problem. Ich część jest płynna bądź gazowa i mówiąc o obrocie trzeba też mówić co się obraca.

Co pewien czas pojawiają się w sieci teksty, rozważające problem niewirującej Ziemi. Zatrzymanie rotacji planety wiąże się z licznymi konsekwencjami, w tym tymi negatywnymi dla człowieka, klimatu, ale jest to raczej zjawisko, które się nie wydarzy. Ruch obrotowy planet to bowiem konsekwencja ruchu obrotowego dysku materii, z którego wykluwają się ciała niebieskie. Wszystkie planety w Układzie Słonecznym wirują, gdyż cały układ zachowuje moment pędu jakim dysponował na początku swojego istnienia i będzie nim dysponował w przyszłości.

Planety mają warstwy, które nie muszą obracać się zgodnie

Mówiąc o obrocie ciał niebieskich wokół własnej osi ograniczamy się do opisu obrotu tej części planety, którą widzimy, traktujemy jako jej powierzchnię. A wspomniana oś wyznacza bieguny geograficzne. A co dzieje się we wnętrzu planet? Czy również podlegają one obrotowi? Odpowiedź jest twierdząca, ale ten obrót nie koniecznie odbywa się wokół osi, utożsamianej ze znaną nam osią obrotu, która bywa często nachylona i w przypadku Ziemi przyczynia się to między innymi do występowania pór roku.

Ziemia budowa wewnętrzna
Budowa wewnętrzna Ziemi. Zwykle jest ona przedstawiana jako wydrążone kule (z wyjątkiem najmniejszej) o coraz mniejszym promieniu, jednak nie wskazuje się tutaj osi obrotu każdej z nich. Jądro wewnętrzne (biały kolor) ma średnicę 2440 km. Płaszcz (kolor żółty i pomarańczowy) ma grubość około 2900 km. Pole magnetyczne Ziemi generowane jest w procesie dynama w jądrze zewnętrznym (kolor szary). (fot: Surachit / CC BY-SA 3.0)

Od niedawna naukowcy są w stanie mierzyć bardzo dokładnie długość ziemskiej doby. Okazuje się, że choć w długiej perspektywie doba się wydłuża ze względu na powolne oddalanie się Księżyca, to w skali dni czy tygodni istnieją wahania wydłużające ją i skracające względem poprzednich dób. Odpowiedzialny za te zmiany, tak drobne, że dla mieszkańców Ziemi kompletnie niezauważalne, jest fakt, że Ziemia nie jest jednolita. Zarówno skorupa jak i płaszcz oraz jądro mogą obracać się każde wokół własnej osi. Te osie nie muszą być wszystkie tak samo zorientowane.

Zmiana orientacji osi obrotu Ziemi

Oś obrotu Ziemi wyznaczająca położenie biegunów geograficznych zmienia swoją orientację na przestrzeni 26 tysięcy lat. Ten ruch związany jest z precesją osi obrotu Ziemi, która jest wynikiem oddziaływania grawitacyjnego Słońca i Księżyca oraz równikowego spłaszczenia Ziemi. Nie wpływa on na położenie biegunów geograficznych, to jak przebiegająca przez nie oś jest zorientowana względem gwiazd na niebie. Na precesję nałożone są także zmiany skali 18,6 roku, zwane nutacją, czyli drobnymi odchyleniami od ruchu precesyjnego, również związane oddziaływaniem grawitacyjnym i niejednolitym rozkładem masy Ziemi.

Ruch gwiazd na niebie
Dobowy ruch obrotowy Ziemi przekłada się na ruch gwiazd wokół punktu, który wyznacza przecięcie aktualnej osi obrotu powierzchni Ziemi i sfery niebieskiej.

Zmiana położenia osi obrotu Ziemi, która zachodzi w skali lat ma także składnik, który wiąże się z nieznaczną zmianą położenia biegunów geograficznych. Jest to konsekwencja zjawisk, które zachodzą we wnętrzu Ziemi, a maja związek z faktem, że oś obrotu jądra wewnętrznego i oś obrotu płaszcza Ziemi nie są idealnie zgrane. Odchylenie osi tych obu części naszej planety wynosi jedynie 0,17 stopnia i jest niezmienne w czasie. Jednak niezsynchronizowanie ich ruchu wystarczy by wywołać mierzalny efekt chybotania osi obrotu całej Ziemi (dokładnie z okresem około 8,5 roku) jak i drobne wahania długości dnia. Za powstawanie pola magnetycznego odpowiada z kolei ruch materii w jądrze zewnętrznym.

Położenie biegunów geograficznych względem kontynentów to jeszcze inna historia

Dlatego jeśli kiedyś będziecie się zastanawiać nad obrotem Ziemi. Zewnętrzne jej części obracają się wokół nieco innej osi niż środek (jądro wewnętrzne), jednak dla naszej egzystencji istotna jest przede wszystkim oś obrotu zewnętrznych warstw i to tę oś najlepiej traktować jako oś obrotu Ziemi.

Czy jednak bieguny geograficzne zawsze będą z niewielkim błędem położone na terenie tych samych kontynentów lub mas wodnych? Odpowiedź jest przecząca, gdyż na Ziemi występuje takie zjawisko jak dryf kontynentów. Ich wzajemne położenie i wygląd zmieniają się na przestrzeni milionów lat. I nawet jeśli biegun geograficzny byłby zawsze w tym samym miejscu względem środka Ziemi, a nawet gwiazd na niebie, to znajdzie się on kiedyś na innym kontynencie, który jeszcze nie istnieje. Ale to już nie będzie problemem naszej cywilizacji.

Źródło: Nature Communications, inf. własna

Komentarze

11
Zaloguj się, aby skomentować
avatar
Komentowanie dostępne jest tylko dla zarejestrowanych użytkowników serwisu.
  • avatar
    assistant
    1
    Wokół osi obrotu. Nie dziękujcie za streszczenie.
    • avatar
      piomiq
      1
      "cały układ zachowuje moment pędu jakim dysponował na początku swojego istnienia i będzie nim dysponował w przyszłości."
      Zdaje się, że niektóre planety obracają się w przeciwnym kierunku niż pozostałe. Jak to wtedy się ma do powyższego?
      • avatar
        PiwoMojePaliwo
        0
        Nie wieże w ani jedno słowo o tym ze ziemia się obraca i ze jest jakaś kulą.
        To są absurdy absurdów wymyślone przez masonów.
        Jest coraz więcej dowodów prawdziwych naukowców nie związanych z masoństwem ze ziemia jest płasko górzysta i przypomina placek ziemniaczany.
        Samo słońce nie jest tym czym próbują nam masoni wmówić i tez nie jest kula ale płaskim gorącym okręgiem zasilanym przez prądy wewnetrze układu słonecznego które kumuluje pole magnetyczne środku układu słonecznego które jest ostateczna granica za która nie ma nic prócz nicości gdzie nie istnieje czas ani przestrzeń ale za ta nicością istnieją niebiosa zamieszkiwane przez Bogów i piekło zamieszkiwane przez najgorsze diabły, potwory, złowieszcze duchy i kreatury jakie my ludzie nie jesteśmy sobie w stanie wyobrazić.
        • avatar
          kkastr
          0
          Zgodnie z wiedzą naukową ruch jest zawsze względny, bo każdy ruch można rozpatrywać względem dowolnego układu odniesienia. Dla praw fizyki nie ma znaczenia czy jeden obiekt rusza się względem drugiego, czy drugi względem pierwszego. Jest to dokładnie to samo i nie można powiedzieć co się rusza, a co stoi. Skąd więc wiemy, czy Ziemia obraca się wokół własnej osi, czy Wszechświat obraca się wokół Ziemi? Z punktu widzenia fizyki preferowanie układu w którym Ziemia się obraca nie ma większego sensu, bo prawa fizyki działają równie dobrze w obydwu układach. Wybór układu odniesienia ma jedynie znaczenie ze względu na wygodę i przekonania danej osoby, jednak nie ma wiele wspólnego z naukową wiedzą o otaczającym nas Wszechświecie.
          • avatar
            PrawdaZwycierzy
            -1
            Wspierajcie oglądajcie i czytajcie media które mówią prawdę jak Telewizja Republika!!!!
            Oto poradnik jak oglądać Telewizje Republika!!!

            w Polsat Box od pakietu M - pozycja 67
            w Canal Plus od pakietu Relaks+ - pozycja 64
            w UPC od pakietu Select - pozycja 29
            w Play od pakietu M
            w Orange od pakietu Standard - pozycja 28
            w Vectra od pakietu Złoty - pozycja 824
            w Netia od pakietu M - pozycja 104
            w Toya od pakietu Bogatego - pozycja 630
            MUX lokalny TVS Katowice Kosztowy
            MUX-y lokalne B-cast: Warszawa, Trójmiasto, Wrocław

            Oglądaj również Telewizje Republika online!!!!!!

            http://listatv.pl/online.php?article_id=45

            Pamiętajcie przekażcie ten poradnik całej rodzinie, wszystkim znajomym. Sąsiadom a oni niech dalej przekazują ten poradnik tak żeby można było dotrzeć do całego społeczeństwa!!!!!
            PRAWDA ZWYCIERZY!!!!!
            • avatar
              Dawid0ss
              0
              Malyna

              Witaj!

              Niedługo wyłaczymy stare logowanie.
              Logowanie będzie możliwe tylko przez 1Login.

              Połącz konto już teraz.

              Zaloguj przez 1Login