Głowica to ten element statywu, który umożliwia zmianę kierunku fotografowania. Zależnie od konstrukcji możemy obracać aparatem w jednej, dwóch lub trzech osiach. Im większe możliwości regulacji, tym mniej trzeba się namęczyć podczas ustawiania (poziomowania) statywu. Tańsze statywy mają głowicę zintegrowaną z podstawą. Te droższe pozwalają na demontaż i wymianę głowicy. Choć jest to zaletą, to pamiętajmy, że jest to także dodatkowy koszt – głowicę najczęściej trzeba dokupić oddzielnie.
Typy głowic
Jeśli zdecydujemy się na zakup oddzielnej głowicy do aparatu, możemy wybierać spośród kilku rozwiązań. Wybór najodpowiedniejszego zależy od naszych preferencji i przyzwyczajeń, ale także od sposobu wykorzystywania. Poniższy podział stosuje się także w przypadku głowic zintegrowanych ze statywami.
• Głowica standardowa – najprostszy typ montażu, pozwalający na ruch w pionie i poziomie. Umieszczenie aparatu w pionie możliwe jest zwykle po odchyleniu o 90 stopni górnej części statywu. Takie głowice spotkamy popularnych i tanich statywach.
• Głowica kulowa – w tej głowicy mechanizm składa się z kuli umieszczonej w uchwycie (szczękach), który pozwala na jej swobodny ruch w poziomie oraz w pionie (od 0 do 90 stopni) i ustawienie go w prawie dowolnej pozycji bez konieczności obrotu płytki montażowej. Kula wyposażona jest w trzpień zakończony złączem do mocowania aparatu. Głowice kulowe posiadają tylko jedno pokrętło, które blokuje kulę w uchwycie. Pozwalają bardzo szybko zmienić ustawienie aparatu. Niektóre głowice kulowe zamiast gałki służącej do zaciskania, wyposażone są w spust spełniający to zadanie.
Manipulacja głowicą kulową może jednak sprawiać nieco trudności niewprawnym fotografom. Ponieważ po zwolnieniu zacisku zezwala na ruch aparatem w każdym kierunku, trudno go czasem ustawić w konkretnej płaszczyźnie.
• Głowica 3D – jest to głowica, która pozwala na ruch w trzech osiach. Wygoda ustawień jest porównywalna z możliwościami głowicy kulowej.
• Głowica jednoosiowa – pozwala na regulację tylko w jednej płaszczyźnie, sprawdza się na przykład podczas korzystania z monopodu.
• Głowica dla fotografii panoramicznej – panoramy, zwłaszcza te sferyczne, wymagają specjalnego typu głowic. Muszą one pozwalać na przesunięcie punktu mocowania aparatu (tak, aby oś obrotu przechodziła przez obiektyw – tak zwany punkt nodalny obiektywu). Jest to bardzo ważne, gdyż w przeciwnym wypadku zdjęcia nie będą prawidłowo dopasowane. Głowice do takiej fotografii mogą mieć bardzo proste konstrukcje, mogą się tu zdarzyć także modele o oryginalnym, ale i praktycznym wzornictwie, bazującym na konstrukcjach spotykanych w astronomii.
Mianem głowicy panoramicznej określa się nieraz także zwykłe głowice z naniesioną podziałką, ułatwiającą obrót o zadany kąt. Nie mają one jednak nic wspólnego z prawdziwymi głowicami do tego typu fotografii.
• Głowice specjalistyczne – są to głowice o specjalnej konstrukcji i przeznaczeniu. Mogą być wykorzystywane w astrofotografii, makrofotografii i innych specyficznych zastosowaniach. Pozwalają one dobrze wyważyć zamocowany sprzęt.
Na co warto zwrócić uwagę
Kupując oddzielną głowicę należy pamiętać, aby była dla nas przede wszystkim wygodna w użyciu. Oczywiście często doświadczenie przychodzi z czasem, dlatego warto poznać istotne cechy tego akcesorium. Cechy te ważne są także w przypadku statywów ze zintegrowaną głowicą.
• Podziałka - naniesiona obok pierścienia regulacji dla danej osi ułatwia dokładne ustawienie statywu. Przydaje się w fotografii panoramicznej, ale także w astrofotografii.
• Poziomica - kupując głowicę warto zadbać o to, by była wyposażona w poziomicę, ułatwiającą wypoziomowanie całej konstrukcji. Można również zakupić specjalne dodatkowe poziomice, które przyklejamy do statywu. Najlepsze są takie, które mają oddzielne libelle dla każdej z trzech osi.
• Blokada głowicy - dobra głowica powinna mieć jak najmniejsze luzy po jej ustawieniu w pożądanej pozycji i zablokowaniu tego położenia. Bardzo tanie głowice, zwłaszcza te montowane na stałe do statywów, nie zawsze oferują wysoką stabilność, zwykle jest ona wystarczająca jedynie w przypadku lżejszej cyfrówki. Sposób blokady głowicy to także istotne kryterium podczas jej wyboru. Mamy tu dwa podstawowe rozwiązania: zacisk (głowica jest blokowana po zaciśnięciu śruby dociskowej, w przypadku głowic kulowych, lub po zwolnieniu zacisku w postaci spustu) oraz pokrętło – śruby dociskowe zakończone są gałkami ułatwiającymi chwytanie. Czasem zamiast gałek mamy zamontowane na drążku (wyciągu) rękojeści, pozwalające na pewniejszą manipulację zwłaszcza osobom o dużych dłoniach.
• Płytka montażowa - do tej płytki przykręcamy aparat, a następnie umieszczamy ją w uchwycie głowicy statywu. Ponieważ aparat bardzo często zdejmujemy ze statywu lub korzystamy z niego w pozycji pionowej, istotne jest, aby ten element głowicy (a także kształt płytki montażowej) pozwalał na szybkie i pewne zamocowanie aparatu, a następnie jego odłączenie. Najlepsze są rozwiązania mające postać szybkozłączki, która pozwala umieścić aparat w głowicy, wciskając go w złącze.
• Dopuszczalne obciążenie – wartość określająca maksymalną wagę aparatu wraz z obiektywem, jaki można zainstalować na danej głowicy. Oczywiście zainstalowanie cięższego sprzętu nie spowoduje od razu uszkodzenia głowicy, ale dokładne ustawienie aparatu może sprawiać już kłopoty.
• Waga - choć wydaje się to mało istotne przy takim elemencie, warto zwrócić uwagę na tę cechę. Solidne głowice muszą niestety nieco ważyć, a jest to dodatkowy ciężar, który przyjdzie nam transportować. Masa zależy od konstrukcji (głowice kulowe są lżejsze), a także zastosowanych materiałów (a co za tym idzie ceny). Waga głowic może wahać się od około 100g do ponad kilograma.
